DRENTS MUSEUM MAGAZINE #2, 2017
‘WAT JE ZIET IS STILLE ERNST’
MARTIN ROEMERS – KABUL PORTRAITS
Paul Klarenbeek
In de Abdijkerk van het Drents Museum kijken vanaf 24 maart 2018 Nederlandse militairen in Afghanistan je van alle kanten aan. Het zijn soldaten van de 11 Luchtmobiele Brigade gelegerd in de Johan Willem Friso kazerne in Assen. De militairen maakten deel uit van de internationale troepenmacht ISAF in de hoofdstad Kabul. Fotograaf Martin Roemers (1962) – opgegroeid in Assen – maakte de serie in december 2002 en blikt terug: ‘Ik zou de portretten nu weer zo maken zoals ik het toen deed. De serie heeft een tijdloos karakter en het thema is nog altijd actueel.’
In 2002 heb ik in opdracht van het toenmalige Legermuseum in Delft een fotoserie gemaakt over Nederlandse troepen in Afghanistan. De bedoeling was om, met de blik van een bui- tenstaander, de soldaten tijdens de missie te fotograferen. We hebben afgesproken dat ik vrij en onafhankelijk kon werken. Ook werd er een tentoonstelling en boek van het project gemaakt.
Antieke camera
Eerder had ik Nederlandse militaire missies in Kosovo, Bosnië en Eritrea gefotografeerd. Ik werkte toen op een documentaire en journalistieke manier, maar wilde nu een andere invalshoek. Ik wist alleen nog niet welke. Als er geen patrouilles waren ging ik naar Kabul. Tijdens zo’n tocht kwam ik op een plein waar straatfotografen pasfoto’s maakten. In een grote houten kist stond een antieke camera waarmee de foto’s werden gemaakt. De foto werd niet belicht op film maar op een stuk af- gescheurd fotopapier die ter plekke in de kist werd ontwikkeld in badjes chemie. Ik heb een foto van mezelf laten maken en bij het zien van het resultaat, wist ik dat ik met deze camera en het bijbehorende antieke procedé de militai- ren wilde fotograferen. Dit was de aanpak die ik zocht.
Rauwheid
De antieke camera heb ik geleend van een straatfotograaf en meegenomen naar NAVO basis Camp Warehouse. In een geïmproviseerde openlucht studio heb ik Nederlandse soldaten geportretteerd. Ik heb de camera bediend en de Afghaanse fotograaf ontwikkelde de foto’s. De techniek is rauw: op de foto’s zie je stof, vlekken, krassen en scheuren. De militairen heb ik geselecteerd op hun gezicht en uitstra- ling. Soms portretteerde ik ze met attributen die ze zelf gebruikten zoals een geweer, een mes of halters. Vanwege het weinig lichtgevoe- lige fotomateriaal moest de geportretteerde 10 seconden stil zitten en in de lens kijken. Door de geïmproviseerde achtergrond zijn de mili- tairen uit hun context geïsoleerd en zie je niet waar ze zijn. Toch vertellen de portretten iets over de omstandigheden waarin de soldaten zich bevinden. Als in onze mediamaatschap- pij een camera op je wordt gericht kiest de geportretteerde één van zijn vaste geoefende gelaatsuitdrukkingen die past bij de situatie van dat moment. Hier in Afghanistan, en door het lang en geconcentreerd stilzitten zie je die ingestudeerde mimiek niet. Wat je ziet is stille ernst.
De tentoonstelling Martin Roemers – Kabul Portraits Nederlandse soldaten in Afghanistan is te zien in het Drents Museum van 24 maart tot en met 17 juni 2018. Martin Roemers studeerde aan de AKI Kunst- academie in Enschede. Hij heeft een om- vangrijk internationaal oeuvre op zijn naam staan en exposeert wereldwijd. Zijn werk is onder meer opgenomen in collecties van het Rijksmuseum Amsterdam, Huis Marseille in Amsterdam, het Deutsches Historisches Museum in Berlijn en het Museum for Fine Arts in Houston, Texas. Roemers wordt vertegenwoordigd door galeries in Dubai, Amsterdam, Parijs en New York.